แก่นคำสอน

จิตคือธาตุชีวิตที่ไม่มีรูปร่าง ใสบริสุทธิ์ เป็นต้นธาตุกำเนิดทุกสิ่ง เสียง, ความคิด, อารมณ์ทั้งหมดเกิดจากจิต แต่คนส่วนใหญ่หลงคิดว่าจิตคือสิ่งที่ปรุงแต่งเหล่านั้น แท้จริงจิตคือธรรมชาติที่ไม่เกิดไม่ตาย

จิตสำคัญเพราะถ้าไม่มีจิต ก็จะไม่มีชีวิต ปรียบได้กับท่อนไม้หรือซากศพที่ไม่มีชีวิต การเข้าใจและรู้แจ้งจิต ทำให้เราตระหนักรู้ว่า จิตคือธาตุชีวิตที่ว่างเปล่า บริสุทธิ์ เมื่อจิตรู้แจ้งเช่นนี้ มันจะไม่กลับมาเวียนเกิดอีกต่อไปและจะพ้นจากความทุกข์โดยสิ้นเชิง ซึ่งมนุษย์ทุกเพศ ทุกวัย ทุกเชื้อชาติและทุกศาสนา สามารถรู้แจ้งจิตนี้ได้

เริ่มต้นด้วยการสังเกตเสียงที่พูดอยู่ในใจหรือ ความคิดและอารมณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้น ให้ถามลงไปในใจว่าว่าสิ่งเหล่านี้มาจากไหน? คุณจะพบว่ามันเกิดขึ้นมาจากความว่างเปล่าเสียง ความคิด ภาพ อารมณ์ ความจำและการรับรู้ต่างๆ-เป็นเพียงเครื่องมือหรืออาการปรุงแต่ง ที่จิตสร้างขึ้นมาเพื่ออาศัยเรียนรู้

“คน” ในที่นี้หมายถึง ร่างกาย ซึ่งเป็นเพียงภาชนะชั่วคราวที่จิตมาอาศัยอยู่ ร่างกายนี้ไม่คงอยู่ตลอดไป แต่ จิตไม่ได้ตายไปกับร่างกาย เมื่อร่างกายหยุดทำงาน จิตจะไปหาร่างกายใหม่ (เช่น สัตว์น้ำ สัตว์บก สัตว์ปีก หรือแม้กระทั่งสิ่งมีชีวิตในอวกาศ) เพื่อมาปรุงแต่งและเรียนรู้ว่าตนเองคือจิต คือธาตุชีวิตที่ว่างเปล่าบริสุทธิ์ เมื่อใดที่จิตเห็นความจริงนี้ได้อย่างแท้จริง มันก็จะยุติการเกิดและพ้ออกจากทุกข์โดยสิ้นเชิง

แท้จริงแล้ว จิตไม่เคยเกิดและไม่เคยตาย จิตเป็น อมตธาตุ หรือธาตุที่ไม่เคลื่อนไหว ไม่ไปไม่มา ไม่เกิดไม่แตกสลาย ไม่มีกาลเวลา ระยะทาง รูปร่างหรือขนาดใดๆ เมื่อเราพูดถึง “เกิด”ก็มักหมายถึงร่างกายที่จิตเข้ามาอาศัยชั่วคราว การที่จิตต้องเปลี่ยนร่างกายไปเรื่อยๆ เป็นเพราะมันยังไม่รู้แจ้งในความเป็นธาตุบริสุทธิ์ของตนเอง เต็มไปด้วยอวิชชาความไม่รู้ จิตจะเปลี่ยนภาชนะไปเรื่อยๆ จนกว่าจะได้ร่างกายที่มีวิวัฒนาการเพียงพอ (เช่น มนุษย์) ที่จะสามารถทวนกระแสกลับมาเรียนรู้และเข้าใจว่าตนเองคืออะไร

ถ้ารู้ว่าตนกำลังคิดอยู่ ถามต่อว่า “ความคิด” มีตัวตนจริงไหม? “เสียง” ที่พูดในใจ มีรูปร่าง หรือไม่? ไม่มีเลย เราจับต้องความคิดไม่ได้ มันเกิดขึ้นเอง สลายไปเอง แต่เรากลับหลงเชื่อ หลงตามมันไป ถ้าเรามองเห็นชัดว่า “มีความคิดเกิดขึ้น” “มีความรู้สึกเกิดขึ้น” และรู้ว่ามันไม่ใช่เรา นั่นแหละคือจุดเริ่มต้นของการตื่นรู้ …
เราจะเริ่มเข้าใจว่า สิ่งเหล่านี้เป็นแค่ “สิ่งที่ถูกรู้” ไม่ใช่ตัวเรา ไม่ใช่ของของเรา เป็นเพียงสิ่งปรุงแต่ง เป็นวัฏฏะ เป็นทุกข์ เข้าใจไว้เถิด เสียงที่พูดในใจนี้ ไม่ใช่เรา … มันเป็นเพียงกระบวนการธรรมชาติ เกิดขึ้นเอง สลายไปเอง ไม่มีตัวตน ไม่ว่าเสียง ความคิด ภาพในใจ อารมณ์ ถ้ามันเกิด ก็ปล่อยให้มันเกิด แล้วให้มันผ่านไป นี่แหละศิลปะแห่งการปล่อยวาง
ด้วยความรู้ สิ่งใดที่เกิดขึ้น … ก็ดับไป ทุกอย่างที่เคยเชื่อว่า “เป็นของจริง” มันอยู่ที่ไหนตอนนี้?
“ตัวเรา” อยู่ที่ไหน? ไม่มีอะไรเหลือเลย มีเพียงเหตุปัจจัยที่ผุดขึ้น แล้วสลายไป เมื่อเราไม่ยึดความคิด ภาพในใจ อารมณ์ ก็จะไม่มีการเกิดใหม่อีก แต่ตราบใดที่ยังเชื่อว่า สิ่งเหล่านั้นคือความจริง จิตก็ยังถูกหลอกหลอนวนเวียนในโลกที่มันสร้างขึ้นเอง แม้ขณะหลับ จิตก็ยังฝันถึงเรื่องเดิมๆ ขณะตื่นก็ยังคิดเรื่องเดิม รู้สึกเหมือนเดิม นี่แหละคือความติดของจิต ไม่ใช่เพราะถูกบังคับ แต่เพราะ “เชื่อ” นี่แหละคือ “การเกิดใหม่” ในสิ่งลวงที่เรายังไม่ยอมปล่อย

จิต คือธาตุบริสุทธิ์ที่แท้จริง ส่วน วิญญาณ หรือ จิตวิญญาณ คือจิตที่ได้สร้าง อาการปรุงแต่ง ขึ้นมาห่อหุ้มตัวเอง เช่น อาการรับรู้ ความคิด มโนภาพ หรืออารมณ์ต่างๆ จิตวิญญาณนี้เป็นจิตที่ยังต้องการเรียนรู้ จึงต้องเคลื่อนที่ไปเกาะและยึดถือภาชนะ (ร่างกายในรูปแบบต่าง ๆ) เพื่ออาศัยเรียนรู้ หากร่างกายนั้นไม่สามารถนำไปสู่การเรียนรู้ที่สมบูรณ์ จิตวิญญาณก็จะเคลื่อนย้ายไปหาร่างกายใหม่ไปเรื่อยๆ จนกว่าจะรู้แจ้ง

เพราะความทุกข์เกิดจากการยึดมั่นในสิ่งที่ไม่ใช่ตัวตนของเรา เมื่อจิตเห็นความจริงว่าทุกสิ่งเป็นเพียงสภาวะที่เกิดขึ้นและดับไป ความยึดมั่นนั้นก็จะสลายไป จิตจะเรียนรู้และมีปัญญา ทำให้จิตเป็นอิสระและพ้นจากทุกข์

คุณต้อง รู้แจ้งจิต ของตนเอง โดย:
1) สังเกตภายใน: เห็นว่าร่างกายไม่ใช่ของเรา เป็นเพียงสิ่งหนึ่งที่เกิดและดับตามธรรมชาติ
2) ฟังแก่นคำสอนให้จิตตื่นรู้: เรียนรู้และเข้าใจธรรมชาติของจิตอย่างต่อเนื่อง
3) ตื่นรู้อยู่ภายใน: หมั่นสังเกตุความคิดและอารมณ์ว่าเกิดขึ้นเอง ตามเหตุปัจจัย ไม่มีตัวมีตน
4) ตั้งสัจจะ: มีเป้าหมายแน่วแน่ว่าจะไม่กลับมาเกิดอีก นี่คือชาติสุดท้ายของคุณ

เมื่อร่างกายดับไป จิตวิญญาณ จะยังล่องลอย จิตที่แท้จริงนั้นบริสุทธิ์ แต่ถูกห่อหุ้มด้วย จิตตสังขาร (ความคิด, อารมณ์) ที่จิตสร้างขึ้นเอง จิตจะเวียนว่ายไปหาร่างกายใหม่เพราะยังไม่รู้ว่าตนเองเป็น ธาตุบริสุทธิ์

ทุกคน ไม่ว่าจะเป็นเด็ก ผู้ใหญ่ คนพิการ เพศใด เชื้อชาติใด หรือนับถือศาสนาใด ก็สามารถ รู้แจ้งจิต และเข้าถึงธาตุบริสุทธิ์ของตนเองได้ เพียงแค่มาหลงอาศัยและยึดติดกับสิ่งปรุงแต่งเท่านั้น